جمله فیل هوا کردن از کجا آمد؟ - وبلاگ تاوافی

به گزارش وبلاگ تاوافی، بالن از جا کنده شد. طناب ها را رها کردند. فریاد مردم در میدان مشق پیچید. هرکسی چیزی می گفت. عده ای بنای کف و سوت زدن را پیش گرفتند و عده ای دیگر هاج و واج مانده، از خدا طلب بخشش می کردند ...

به گزارش فارس، فیل هوا کردن از کجا آمد؟ خیلی ها نمی دانند این اصطلاح به نخستین پرواز بالون در تهران مربوط است؛ عهد ناصری بود و بزرگی بالون به فیل تشبیه شد و ماجرایی جالب داشت این کار عجیب فرنگی ها پیش چشم مردم ساده دل زمان قاجار.

بالون خیلی پیش از عهد ناصری اختراع شده بود، ولی در دوره ناصرالدین قاجار یک بالون به تهران آوردند و ماجرایش این بود: چند نفر خارجی از اتباع فرانسه ادعا کردند که چیزی اختراع نموده اند که می توانند با آن به هوا پرواز نمایند... قرار نمایش آن را برای روزی در میدان مشق می گذارند و مردم هم که این خبر برایشان عجیب بوده برای دیدن هجوم می برند.

فرنگی ها چادر برزنتی بسیار بزرگی را بر سر حفره ای که قبلاً دستور حفر آن را داده و در آن کاه فراوان انباشته بوده اند گگردده، اطراف آن را با میخ ها و طناب های مخصوص به زمین محکم نموده... کم کم بالون بالا آمده بزرگ و بزرگتر تا هیولایی کروی شکل شده، سرپا می گردد و آنگاه دهانه اش را به هم آورده سبدی به زیرش بسته، یک نفر در آن می رود و در یک لحظه طناب های آن را بریده، رهایش می نمایند.

بعد هم این طوری شد: بالن از جا کنده شد. طناب ها را رها کردند. فریاد مردم در میدان مشق پیچید. هرکسی چیزی می گفت. عده ای بنای کف و سوت زدن را پیش گرفتند و عده ای دیگر هاج و واج مانده، از خدا طلب بخشش می کردند. هنوز هنرنمایی بالن باد شده در آسمان به انتها نرسیده بود که غول پرنده راه سقوط را در پیش گرفت.

عکسی مشهور از بالون هوا کردن در تهران

خدا زد تو سرش افتاد تو میدون!

پرواز نخست بالون در میدان مشق که با شکست روبرو شد ماجرای جالبی پیش آمد. مردمان ساده دل عهد قاجار گمان کردند که این فرنگی ها می خواستند سر از کار خدا در بیاورند یا مثلا پیش خدا بروند و خدا زد پسِ کله شان! فی البداهه و فی المجلس شعر هم سرودند به همین مناسبت:

عرقچین بر سرم بالون هوا رفت

فرنگی توش نشست پیش خدا رفت

می خواس سر در کنه از کار سبحون

خدا زد تو سرش افتاد تو میدون!

ماجرای جالب دیگر اینکه می گویند عده ای بزرگی بالون را به بزرگی فیل تشبیه کردند و از همان موقع فیل هوا کردن به معنای کار سخت و عجیب انجام دادن افتاد در دهان مردم.

حالا این بالون هوا کردن را از منظر چشم ناصرالدین قاجار ببینیم که در خاطراتش نوشته است: پنج ساعت به غروب مانده... دو بالون بزرگ هوا رفت... اول بالون بزرگ سرخ رنگی هوا کردند، یک نفر نشسته هوا رفت زیاد نرفت، بزودی افتاد به باغ و خانه اعتضادالدوله. ما با پیشخدمت ها بالای شمس العماره بودیم... مردم زیادی یعنی کل اهل شهر روی بام ها و کوچه و ... بودند و بعد از نیم ساعتِ دیگر، بالون سفید بسیار خوش ترکیب بزرگی هوا رفت، دو نفر نشسته بودند، خیلی خوب و راست به هوا رفت، قریب دو هزار ذرع هوا رفت... نیم ساعت تمام روی آسمان در میان ارتفاع ایستاد، دیدنی بسیار خوبی به مردم داد، بعد پایین آمد، یکراست توی باغ سپهسالار افتاده بود، قمرالسلطنه [همسر سپهسالار]و کنیز های او ریخته بودند سر بالونچی ها.

ناصرالدین خیلی لذت برده بود از این نمایش و نوشته است که همه لذت بردند؛ خلاصه خیلی خیلی دیدن داد. هیچ وقت همچه دیدن مردم ننموده بودند.

یکی از بالون هایی که در اطراف تهران به هوا رفت

بالون بازی موقوف شد

در تهران عهد ناصری باز هم چند باری بالون هوا شد و البته بعضی بزرگان هم معترض بودند که فرنگی می رود به آسمان و می تواند از آنجا به داخل خانه های مردم نگاه کند و می خواستند پرواز بالون در محدوده شهر ممنوع گردد تا اینکه چنین شد: شاه ابتدا به این حرف های معترضان چندان اعتنایی نکرد، تا روزی که خود در ایوان شمس العماره نشسته بود و بالونی از بالای سرش عبور و گل های زیادی از آسمان نثار شاه کرد. اطرافیان فوری به وی تذکر دادند که ممکن بود به جای گل، گلوله و سنگی بیندازند و شاه را هلاک سازند. این حرف ها در شاه اثر کرد و دستور داد بالون بازی موقوف گردد.

بالون هوا کردن در دوره ناصری در تبریز

بالون را موش خورد!

با دستور ناصرالدین بالون هوا کردن در داخل شهر متوقف شد، ولی در دارالفنون علاقه به بالون به جان محصلان و معلمان افتاده بود و به روایت روزنامه وقایع اتفاقیه: در دارالفنون آزمایشگاه های فیزیک، شیمی و داروسازی دائماً در کار و فعال بودند و ترکیباتی از نوع سولفات دوزنگ، سولفات دوفر، اسید دوپتاس... می ساختند. در کلاس هم نقشه می کشیدند و علم و عمل را با هم می آموختند. یکی از کار ها تهیه گاز هیدروژن و فرستادن بالون به هوا بود.

دیگر اینکه در تاریخ مشهور است که مظفرالدین قاجار برای خودش از فرنگ بالون سفارش داده بود که به تهران رسید، ولی به هر علت گویا این بالون هوا نرفت.

بعد هم در دوره محمدعلی قاجار به فکر بعضی درباریان رسید که به شیوه ارتش فرانسه از بالون استفاده نظامی نمایند و با آن مشروطه خواستار را سرکوب نمایند که البته این طرح هم به جایی نرسید، چون وقتی بالون را باز کردند، معلوم شد موش بخش هایی از آن را جویده و سوراخ نموده و تمام!