پیغام خطرناک بودجه برای اقتصاد ایران، شقاقی: بودجه ای نوشتیم که فقط حقوق و دستمزد پرداخت کنیم - وبلاگ تاوافی

به گزارش وبلاگ تاوافی، پس از کش و قوس های فراوان و با 36 روز تاخیر، بالاخره لایحه بودجه سال 1402 به مجلس رفت؛ بودجه ای که قرار بود همراهی برنامه هفتم توسعه را با خود داشته باشد، اما در نهایت دولت از مجلس خواست که رنامه ششم توسعه تا تصویب برنامه هفتم تمدید گردد.

به گزارش خبرآنلاین، اعداد و ارقام بودجه نشان می دهد که در بودجه سال آینده افزایش 46 درصدی هزینه های دولت، 40 درصدی بودجه شرکت های دولتی، افزایش 20 درصدی حقوق، افزایش 59 درصدی درآمد های مالیاتی و افزایش هزینه یارانه ها و دلار 23 هزار تومانی پیش بینی شده است. اعداد و ارقامی که به باور کارشناسان، تغییر آن توفیری برای اقتصاد ایران نمی نماید.

در همین خصوص وحید شقاقی شهری، اقتصاددان می گوید: مساله اصلی تغییر اعداد بودجه نیست، مساله اصلی این است که ساختار بودجه ریزی کشور مثل سال گذشته است و انباشت تجربه و دانش در 50 سال اخیر به ما نشان داده که این نحوه برنامه ریزی یک ساله و این نحوه بودجه ریزی، دردی را از ما دوا نمی نماید.

وی می افزاید: مساله این است که ابرچالش ها و بحران های کشور به سرعت بیشتر می گردد و بودجه های سنواتی نیز همان مسیر گذشته روزمره خود را طی می نمایند و این دو با یکدیگر برخوردی ندارند. یعنی بحران ها و مسایل اقتصاد ایران و مسایل محیط زیستی ایران هر روز تشدید می گردد، ولی بودجه ها و برنامه ریزی های سالانه ناظر بر حل این بحران ها و مسایل تنظیم نشده است.

این اقتصاددان تصریح می نماید: از این نظر، این انتقطاع و از هم جدا شدن موجب می گردد که همان مسیر روزمره خود را پیش برویم. شما به من می گویید که مالیات را کمی زیاد کردند، می خواهند اوراق منتشر نمایند، اموال بفروشند و 90 درصد هزینه های جاری است. عملا این نوع نظام بودجه ریزی ناظر بر ارتقای بهره وری، شایسته سالاری، شفافیت و حل بحران تنظیم نشده است. این درد اقتصاد ایران و کشور ماست که این نظامات بودجه ریزی صرفا برای امرار معاش کارمندان دولت و بازنشستگان تنظیم می گردد و همان مسیر روزمرگی است.

شقاقی شهری عنوان می نماید: ما یک زمانی مالیات می گرفتیم که صرف هزینه های جاری و حقوق و دستمزد کنیم. بعد هزینه های ما فزاینده شد و پول کم آمد، بنابراین نفت را هم به آن اضافه کردیم. دوباره پول کم آوردیم، اوراق منتشر کردیم و الان دوباره کم آوردیم و در کنار مالیات، نفت و انتشار اوراق، فروش اموال را در دستور کار قرار دادیم.

وی ادامه می دهد: عملا مسیری که در نظام بودجه ریزی طی می گردد، هیچ گونه ارتباطی با حل مسایل کشور ندارد و هیچ کجای جهان هم من سراغ ندارم که این همه کارمند رسمی داشته باشیم. ما فقط الان دنبال این هستیم که حقوق و دستمزد کارمندان دولت را پرداخت کنیم، ولی نکته این جاست که چقدر بهره وری در اقتصاد ایران وجود دارد.

حقوق می دهیم که بهره وری منفی داشته باشیم

این کارشناس مالی با بیان این که من سالیان سال در دستگاه های اجرایی بوده ام و مشاهده نموده ام که چه ساختار اداری در کشور شکل گرفته و چه نهاد اداری ای داریم، می گوید: این نوع نظام اداری فقط بلعنده پول است و هر چقدر هم ما به این نظام اداری پول بدهیم، خروجی آن حل مسایل نخواهد بود.

شقاقی شهری می افزاید: 20 سال پیش قرار بود بودجه ریزی را عملیاتی کنیم و بودجه ریزی هدفمند و برنامه محور باشد و در عین حال، ناظر بر حل چالش های کشور باشد. این شعاری بود که از 20 سال پیش به آن رسیده بودیم و به این نتیجه رسیده بودیم که نظام بودجه ریزی کشور ناظر بر ارتقای بهره وری و حل بحران ها و چالش های کشور نیست.

وی عنوان می نماید: در سال 1380 به خاطر دارم که سازمان برنامه و بودجه وقت همایشی برای بودجه ریزی عملیاتی گذاشته بود و مباحث این بود که این نظام بودجه ریزی جز اتلاف منابع، درآمد دیگری ندارد. الان 21 سال گذشته و همان مسیر گذشته را ادامه می دهیم و بودجه ریزی، افزایشی و چانه زنی است. یکی از بدترین نظامات بودجه ریزی این است.

این اقتصاددان متذکر می گردد: حتی رهبری 4، 5 سال قبل به رییس مجلس وقت برای اصلاح ساختار بودجه ریزی دستور دادند، ولی دیدیم که ما توان اصلاح ساختار بودجه را نداریم. آن مجلس و مجلس بعدی هم این اصلاحات را انجام نداد. آنچه که الان می بینیم، همان ساختار سال های قبل است؛ با تغییراتی در بعضی از اعداد.

شقاقی شهری عنوان می نماید: حالا بالا و پایین شدن این اعداد، توفیری برای کشور ندارد. یعنی عملا تمام کوشش ما این است که حقوق و دستمزد پرداخت کنیم و چندین سال است که برای پروژه های عمرانی نیز تخصیصی نداشتیم. یعنی عملا پولی نداشتیم که برای بودجه های عمرانی تخصیص دهیم و عمدتا کوشش دستگاه های اجرایی این است که حقوق و دستمزد کارمندان را پرداخت نمایند؛ آن هم کارمندان دستگاه دولتی که وقتی نظام اداری را تحلیل می کنیم، رشد بهره وری منفی است.

وی تصریح می نماید: عملا به نظام اداری پول می دهیم که بهره وری، شفافیت و شایسته سالاری ندارد و ناظر بر حل مسایل کشور نیست.

بحران های کشور در حال تشدید شدن است

این اقتصاددان یادآور می گردد: مدام هزینه ها در بودجه اضافه شده است؛ هم هزینه های دستگاه های دولتی و هم صندوق های بازنشستگی. دولت ها مجبور شده اند در کنار مالیات و نفت، آغاز به آینده فروشی نمایند، یعنی اوراق منتشر نمایند. الان هم آغاز کردند که اموال بفروشند. آخر سر کجای جهان سراغ دارید که یک نفر بخواهد رستوران برود و بعد فرش زیر پای خود را بفروشد. اگر درآمد دارد، با مازاد درآمد باید رستوران برود.

شقاقی شهری می گوید: در جهان هم وقتی اموال یا اوراق منتشر می نمایند، برای توسعه زیرساخت ها است. ایراد ندارد که خودرو را بفروشیم که خانه بخریم، اما ماشین را نباید بفروشیم تا یک هفته به شمال برویم. اگر این اتفاق بیفتد، همه نسبت به عقلانیت این فرد تعجب می نمایند.

وی عنوان می نماید: ما الان گرفتار چنین ساختار معیوبی شدیم. در 5 سال گذشته اوراق منتشر کردیم تا حقوق و دستمزد بدهیم و الان هم سقف اوراق زیاد شده و پاسخ گوی هزینه ها نیستیم. حالا هم یک جای دیگر را می خواهیم خراب کنیم و درصدد فروش اموال هستیم. نام آن را مولدسازی دارایی های دولت گذاشتیم، اما مولدسازی با فروش اموال، دو بحث فرق دارد.

این کارشناس مالی تصریح می نماید: در مولدسازی، تبدیل دارایی با هدف ارزش افزوده بیشتر در آینده انجام می گردد. یعنی تحت عنوان شکیل و زیبای مولدسازی دارایی های دولت می خواهیم اموال برای پرداخت حقوق و دستمزد بفروشیم تا در نهایت بهره وری منفی حاصل گردد.

شقاقی شهری می افزاید: واقعا این زنجیره معیوب چه فایده دارد. مسایل کشور مدام تشدید می گردد؛ از بحث عدم سرمایه گذاری ها، آب، محیط زیست، آلودگی هوا، فرونشست زمین، فرسودگی زیرساخت ها و ...

وی تاکید می نماید: این بودجه سنواتی که برنامه یک ساله است، عملا با مسایل کشور باید متصل گردد که در برنامه های میان مدت مساله حل گردد. یعنی برای مثال، بگوییم مساله آب را ظرف 5 سال می خواهیم حل کنیم. این نوع بودجه ریزی 50 سال است که اتفاق می افتد و حاصل آن، هیچ بوده است. ما که نباید با حاصل هیچ دوباره این مسیر را ادامه دهیم.

حاصل این بودجه هیچ است

این کارشناس مالی می گوید: حالا عدد دلار در بودجه بالا و پایین گردد یا نفت را کم و زیاد بفروشیم، اما در نهایت حاصل، هیچ است و بودجه را می بندیم که حقوق و دستمزد بدهیم. این چالش های مالی ایران سر جای خود است و روز به روز بدتر و بدتر می گردد.

شقاقی شهری می افزاید: سوال این است که این نوع نظام بودجه ریزی چه فایده ای دارد. چرا این همه وقت و انرژی کشور را تلف می کنیم. اگر قرار است حقوق و دستمزد بدهیم، یعنی روزمرگی. این دیگر بودجه نمی خواهد و دولت خیلی راحت بگویم می خواهم زندگی روزانه کشور را بگذرانم.

وی یادآور می گردد: بودجه باید ناظر بر حل مسایل کشور باشد و این نوع بودجه ریزی محکوم به شکست است و مسایل کشور هر روز بدتر و بدتر خواهد شد، چون برای حل مسایل کشور برنامه ریزی و بودجه ریزی نکردیم.

پیغام بودجه برای اقتصاد ایران چیست؟

این کارشناس مالی می گوید: به طور طبیعی این بودجه به علت این که ناظر بر ارتقای بهره وری و حل مسایل کشور نیست، حاصل آن کسری های بودجه، تورم حاصل از کسری های بودجه، عدم یاری به رشد مالی ایران و حل مسایل مالی ایران خواهد بود.

شقاقی شهری می افزاید: لایحه ای که من دیدم، به علت این که مثل گذشته تنظیم شده، کسری بودجه عیانی دارد. کسری بودجه عملیاتی بالایی هم دارد، چون باید اوراق و اموال بفروشیم. ما برای پرداخت حقوق و دستمزد داریم اموال می فروشیم و این یعنی اوج بی خردی در نظام بودجه ریزی. ما حق نداریم برای حقوق و دستمزد پایدار، اموال بفروشیم یا اوراق منتشر کنیم.

وی عنوان می نماید: به نظر من نظام اداری ما نیازمند تغییرات اساسی است. این نظام اداری در جهت راحت طلبی است، یعنی حقوق می دهیم و بهره وری منفی است. این نظام اداری با این شرایط ساختار سازمانی و استخدامی بهره وری ندارد. ما باید از دستگاه ها برنامه بخواهیم. ما نباید به کارمند پول دهیم، باید برای حل مساله پول دهیم. ساختار است که ایراد دارد و هر سال هم تکرار می گردد و این همان روزمرگی است.